انواع مرخصی کارکنان و کارگران : مرخصی یکی از حقوق اساسی کارکنان است که به آنان اجازه می‌دهد تا برای گرفتن استراحت و بازیابی انرژی، از محل کارشان غیبت کنند. در این راستا، انواع مرخصی کارکنان با توجه به نوع و شرایط مختلف زندگی و کار، وجود دارند. از مرخصی سالیانه به عنوان حق اصلی تمام کارکنان، تا مرخصی استعلاجی برای کسانی که به علت بیماری نیاز به استراحت دارند، همه یک نقش مهم در ایجاد تعادل بین زندگی شخصی و حرفه‌ای کارکنان دارند.
بنابراین، بدانید که کارکنان شما نیاز به استراحت و بازیابی انرژی دارند و ارائه این حق برای آنان، علاوه بر بهبود کارایی، به افزایش رضایتمندی آنان نیز کمک خواهد کرد.
درخواست مرخصی یک حق قانونی است که به کارگران و کارمندان تعلق دارد. با درخواست مرخصی، این افراد می‌توانند به مدت زمان مشخصی غیر از روزهای تعطیل از کار آنها معاف شوند و به دور از محیط کار زمان را سپری کنند. از افرادی که به صورت روزمزد و یا ساعتی کار می‌کنند، مشمول قوانین مرخصی نمی‌شوند.
در صورت عدم استفاده از مرخصی، مبلغ آن در حقوق فرد محاسبه می‌شود و باید به فرد پرداخت گردد. انواع مرخصی در قانون کار شامل مرخصی سالیانه، مرخصی استعلاجی و مرخصی بدون حقوق می باشد. میزان مرخصی سالیانه بر اساس سابقه کاری فرد در شرکت و مدت زمان کار آنها در سال تعیین می‌شود.
انواع مختلفی از مرخصی برای کارمندان و کارگران در قانون و شرایط شغلی تعریف شده است. این انواع شامل مرخصی سالیانه، مرخصی استعلاجی، مرخصی بدون حقوق و مرخصی ویژه (مانند مرخصی عید و مرخصی زایمان) می‌شوند. هر کدام از این انواع مرخصی دارای شرایط و محدودیت‌های خاصی هستند و به تفکیک مورد استفاده کارمندان و کارگران قرار می‌گیرند. برای مثال، مرخصی سالیانه بر اساس سابقه کاری فرد تعیین می‌شود و معمولاً نیاز به تأیید و تعیین توسط مدیریت دارد.
مرخصی بدون حقوق نیز به کارمندان اجازه می‌دهد تا به مدتی از کار غایب شوند، اما در این حالت دریافت حقوق برای این دوره مرخصی صورت نمی‌گیرد. مرخصی ویژه، همانند مرخصی عید و مرخصی زایمان، برای شرایط خاصی مانند فصل عید یا تولد یا شرایطی که به تعداد روز‌هایی مشخص محدود شده‌اند، تعریف شده‌اند.
برخلاف دیگر نوع‌های مرخصی، مرخصی استعلاجی و مرخصی ویژه معمولاً نیاز به تأیید توسط پزشک یا مسئول مربوطه دارند.
در کل، انواع مختلف مرخصی برای کارمندان و کارگران اجازه می‌دهد که به دور از محیط کار زمان بگذرانند، اما به دلیل محدودیت‌های خاص هر نوع مرخصی، باید با شرایط و مقررات مربوطه آشنا باشند.
مرخصی استحقاقی وزارت کار یکی از نوع‌های مختلف مرخصی می باشد که برای کارمندان و کارگران تعریف شده است. این نوع مرخصی با حقوق بوده و در قانون کارگران، هر ماه ۲/۵ روز برای انجام کارهای عادی، به عنوان حق مرخصی تعیین شده است. مرخصی استحقاقی معمولاً به فرد با سابقه کاری حداقل یک سال در شرکت تعلق می‌گیرد، اما در صورتی که فرد قبل از مدت یک سال از شروع کار، درخواست مرخصی استحقاقی داشته باشد، ممکن است که به او مرخصی بدون حقوق تعلق بگیرد.
همچنین، هر کارفرما می‌تواند شرایط خاص خود را برای اعطای مرخصی استحقاقی تعیین کند، مانند زمان و شرایطی که برای درخواست و احراز هویت پیشنهاد می‌دهد. در نهایت، مرخصی استحقاقی یک حقوق اساسی برای کارمندان است که به آنها اجازه می‌دهد به دور از محیط کار زمانی را به دست آورند و به خود و خانواده خود بپردازند.
بر اساس ماده ۶۴ قانون کار ایران هر سال، کارمندان و کارگران می‌توانند با استفاده از حقوق و دستمزد خود، به مدت یک ماه مرخصی استحقاقی بگیرند. در این مدت، چهار روز جمعه نیز به حساب می‌آید. به عبارت دیگر، تعداد روزهای مرخصی استحقاقی کارمندان و کارگران در سال، برابر با ۳۰ روز منهای چهار روز جمعه است. هدف این ماده، حفظ حقوق و منافع کارگران و ایجاد تعادل مناسب بین تلاش و استراحت در محیط کار است.
ماده ۶۴
مرخصی استحقاقی سالانه کارگران با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه، جمعاً یک ماه است. سایر روزهای تعطیل جزء ایام مرخصی محسوب نخواهد شد. برای کار کمتر از یک سال مرخصی مزبور به نسبت مدت کار انجام یافته محاسبه می‌شود.
یکی از مسائل مهمی که برای کارگران و کارمندان در محیط کار پیش می‌آید، با مرخصی استحقاقی آنها مرتبط است. این نوع مرخصی برای کارکنان به مدت یک ماه تعریف شده و نحوه استفاده از آن با توافق فی مابین کارفرما و کارمند تعیین می‌شود.
در بعضی زمان ها کارمندان و کارگران تصمیم می‌گیرند که از مرخصی استحقاقی خود استفاده نکنند و آن را به زمان دیگری موکول نمایند تا در آینده بتوانند از آن بهره‌مند شوند. علاوه بر این، برخی از کارمندان و کارگران ممکن است تصمیم بگیرند که برای مرخصی استحقاقی خود که استفاده نکرده‌اند، در حال حاضر مبلغی را دریافت کنند. در این شرایط، گزینه ذخیره مرخصی استحقاقی به عنوان جایگزین معرفی می‌شود.
در ماده ۶۶ قانون کار آمده است که کارگر نمی‌تواند بیش از ۹ روز از مرخصی استحقاقی خود را پس‌انداز کند. بنابراین، حتی اگر کارمندان از مرخصی خود استفاده نکنند، در آینده نمی‌توانند بیش از ۹ روز از این نوع مرخصی را دریافت کنند.
ماده ۶۶
کارگر نمی‌تواند بیش از ۹ روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره کند.
با توجه به ماده ۶۵ قانون کار، کارمندان و کارگران در مشاغل سخت و زیان‌آور حق استفاده از پنج هفته مرخصی تعهدی دارند. بنابراین، کارمندان و کارگران می‌توانند در هر ماه حداکثر ۳ روز مرخصی دریافت کنند.
جهت مطالعه مقاله بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور اینجا کلیک کنید.
برای رعایت مفاد ماده ۶۵ قانون کار، باید سعی شود در دو دوره در طول سال از مرخصی علی‌الحساب استفاده شود.
ماده ۶۵
مرخصی سالیانه کارگرانی که به کارهای سخت و زیان‌آور اشتغال دارند ۵ هفته می‌باشد. استفاده از این مرخصی، حتی‌الامکان در دو نوبت و در پایان هر شش ماه کار صورت می‌گیرد.
مروری بر مفاد مواد 62 الی 83 قانون کار در این قوانین به صورت کلی به کلیه مرخصی های مربوط به کارمندان و کارگران اشاره شده است که به شرح ذیل می باشد.
ماده ۶۲
روز جمعه، روز تعطیل هفتگی کارگران با استفاده از مزد می‌باشد.
تبصره ۱ – در امور مربوط به خدمات عمومی نظیر آب، برق، اتوبوسرانی و یا در کارگاه‌هایی که حسب نوع یا ضرورت کار و یا توافق طرفین، به‌طور مستمر روز دیگری برای تعطیل تعیین شود همان روز در حکم روز تعطیل هفتگی خواهد بود و به هر حال تعطیل یک روز معین در هفته اجباری‌است.
کارگرانی که به هر عنوان به این ترتیب روزهای جمعه کار می‌کنند، در مقابل عدم استفاده از تعطیل روز جمعه ۴۰% اضافه بر مزد دریافت خواهند کرد.
تبصره ۲ – در صورتی که روزهای کار در هفته کمتر از شش روز باشد، مزد روز تعطیل هفتگی کارگر معادل یک ششم مجموع مزد یا حقوق دریافتی‌وی در روزهای کار در هفته خواهد بود.
تبصره ۳ – کارگاه‌هایی که با انجام ۵ روز کار در هفته و ۴۴ ساعت کار قانونی کارگرانشان از دو روز تعطیل استفاده می‌کنند، مزد هر یک از دو روز‌تعطیل هفتگی برابر با مزد روزانه کارگران خواهد بود.ماده ۶۳
علاوه بر تعطیلات رسمی کشور، روز کارگر (۱۱ اردیبهشت) نیز جزء تعطیلات رسمی کارگران به حساب می‌آید.ماده ۶۴
مرخصی استحقاقی سالانه کارگران با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه، جمعاً یک ماه است. سایر روزهای تعطیل جزء ایام مرخصی محسوب نخواهد شد. برای کار کمتر از یک سال مرخصی مزبور به نسبت مدت کار انجام یافته محاسبه می‌شود.ماده ۶۵
مرخصی سالیانه کارگرانی که به کارهای سخت و زیان‌آور اشتغال دارند ۵ هفته می‌باشد. استفاده از این مرخصی، حتی‌الامکان در دو نوبت و در پایان هر شش ماه کار صورت می‌گیرد.ماده ۶۶
کارگر نمی‌تواند بیش از ۹ روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره کند.ماده ۶۷
هر کارگر حق دارد به منظور ادای فریضه حج واجب در تمام مدت کار خویش فقط برای یک نوبت یک ماه به عنوان مرخصی استحقاقی‌یا مرخصی بدون حقوق استفاده نماید.ماده ۶۸
میزان مرخصی استحقاقی کارگران فصلی بر حسب ماه‌های کارگر تعیین می‌شود.ماده ۶۹
تاریخ استفاده از مرخصی با توافق کارگر و کارفرما تعیین می‌شود و در صورت اختلاف بین کارگر و کارفرما نظر اداره کار و امور اجتماعی محل لازم‌الاجراء است.
تبصره – در مورد کارهای پیوسته (زنجیره‌ای) و تمامی کارهایی که همواره حضور حداقل معینی از کارگران در روزهای کار را اقتضا می‌نماید، کارفرما مکلف است جدول زمانی استفاده از مرخصی کارگران را ظرف سه ماه آخر هر سال برای سال بعد تنظیم و پس از تأیید شورای اسلامی کار یا انجمن صنفی یا نماینده کارگران اعلام نماید.ماده ۷۰
مرخصی کمتر از یک روز کار جزء مرخصی استحقاقی منظور می‌شود.ماده ۷۱
در صورت فسخ یا خاتمه قرارداد کار یا بازنشستگی و ازکارافتادگی کلی کارگر و یا تعطیل کارگاه مطالبات مربوط به مدت مرخصی استحقاقی کارگر به وی و در صورت فوت او به ورثه او پرداخت می‌شود.ماده ۷۲
نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران و مدت آن و شرایط برگشت آنها به کار پس از استفاده از مرخصی با توافق کتبی کارگر یا‌نماینده قانونی او و کارفرما تعیین خواهد شد.ماده ۷۳
کلیه کارگران در موارد ذیل حق برخورداری از سه روز مرخصی با استفاده از مزد را دارند:
الف – ازدواج دائم
ب – فوت همسر، پدر، مادر و فرزندان.
ماده 74
به منظور تحکیم و تکریم نهاد خانواده، کارمندان موسسه در موارد ذیل حق برخورداری از هفت روز مرخصی اضطراری علاوه بر سقف مرخصی استحقاقی سالانه را دارند. مرخصی مذکور قابل ذخیره یا بازخرید نمی باشد.
الف – ازدواج دائم کارمند
ب – ازدواج فرزند کارمند
ج – فوت بستگان درجه یک شامل : همسر – فرزند – پدر – مادر – خواهر و برادر
ماده 75
کارمندان اعم از قراردادی، پیمانی، رسمی آزمایشی و رسمی که به حج تمتع مشرف می شوند. مجاز خواهند بود فقط یک بار از یک ماه مرخصی تشویقی استفاده نمایند که جزء مرخصی استحقاقی منظور نخواهد شد.
ماده 76
کارمندان موسسه می توانند از مرخصی کمتر از یک روز که جزیی از مرخصی استحقاقی می باشد، استفاده کنند. حداکثر مرخصی ساعتی به میزان نصف ساعت کاری روزانه است. در صورت استفاده بیش از مدت ذکر شده، یک روز مرخصی استحقاقی محاسبه می شود.
ماده 77
تعطیلات رسمی بین مرخصی های استحقاقی جزء مرخصی محسوب نمی شود.
ماده 78
کارمندان رسمی ، رسمی آزمایشی و پیمانی می توانند در طول مدت خدمت خود با موافقت موسسه حداکثر سه سال از مرخصی بدون حقوق استفاده نمایند و در صورتی که کسب مرخصی برای ادامه تحصیلات عالی در رشته مربوط به شغل کارمندان یا نیاز موسسه باشد، تا مدت دو سال دیگر قابل افزایش خواهد بود.
ماده 79
کارمندان موسسه در صورت ابتلاء به بیماری که مانع از انجام خدمت شود تا سه روز با گواهی پزشک معالج و تأیید پزشک معتمد موسسه و مازاد بر سه روز تا سقف چهار ماه با تأیید شورای پزشکی، می توانند از مرخصی استعلاجی استفاده نمایند.
تبصره : در صورت نیاز به استفاده بیش از چهار ماه ، تأیید مجدد شورای پزشکی الزامی است.
ماده 80
حداکثر مدت استفاده از مرخصی استعلاجی در طول یک سال تقویمی چهار ماه خواهد بود. در صورت نیاز به استفاده بیشتر از مرخصی استعلاجی، به تشخیص شورای پزشکی موسسه از محدودیت زمانی مذکور مستثنی می باشد.
ماده 81
حقوق و مزایای کارمند در ایام مرخصی استعلاجی تا بهبودی کامل یا از کارافتادگی کلی حداکثر به مدت یک سال به میزان حقوق ثابت و فوق العاده های مستمر که حسب مورد به کارمند داده شده است، قابل پرداخت می باشد. برای مدت مازاد بر یک سال، فقط حقوق ثابت (مشتمل بر حق شغل، حق شاغل، فوق العاده مدیریت و تفاوت تطبیق) قابل پرداخت خواهد بود.
ماده 82
به بانوان باردار برای هر بار وضع حمل ، شش ماه مرخصی زایمان با استفاده از حقوق و فوق العاده های مربوط تعلق می گیرد که در هر صورت از شش ماه بیشتر نخواهد بود.
تبصره 1 : مدت مرخصی زایمان برای زایمان های دو قلو، هشت ماه و برای زایمان های سه قلو و بالاتر، یک سال تعیین می شود.
تبصره 3 : به کارمندانی که همسر ایشان وضع حمل می نمایند، مدت پانزده روز مرخصی اضطراری مراقبت از همسر تعلق می گیرد. این مرخصی قابل بازخرید و ذخیره نمی باشد.
تبصره 4 : مرخصی زایمان درخصوص مادرانی که فرزند آنها مرده به دنیا می آید دو ماه خواهد بود.
تبصره 5 : به کارمندان زن پس از اتمام مرخصی زایمان تا سن 24 ماهگی فرزند، روزانه یک ساعت مرخصی شیردهی تعلق می گیرد.
ماده 83
کارکنان مشمول صندوق تأمین اجتماعی از نظر استفاده از مرخصی استعلاجی تابع مقررات قانون تأمین اجتماعی می باشند و موسسه مجاز به پرداخت حقوق و مزایای آنان در ایام مرخصی استعلاجی نمی باشد.
با دیگران به اشتراک بگذارید و امتیاز بگیرید!
قیمت اصلی ۱۳۵ هزار تومان بود.۹۵ هزار تومانقیمت فعلی ۹۵ هزار تومان است.
قیمت اصلی ۱۱۹ هزار تومان بود.۷۹ هزار تومانقیمت فعلی ۷۹ هزار تومان است.
قیمت اصلی ۷۰۰ هزار تومان بود.۴۸۰ هزار تومانقیمت فعلی ۴۸۰ هزار تومان است.
قیمت اصلی ۲۱۰ هزار تومان بود.۱۶۹ هزار تومانقیمت فعلی ۱۶۹ هزار تومان است.
قیمت اصلی ۱۰۵ هزار تومان بود.۷۵ هزار تومانقیمت فعلی ۷۵ هزار تومان است.
قیمت اصلی ۶۰۰ هزار تومان بود.۳۵۰ هزار تومانقیمت فعلی ۳۵۰ هزار تومان است.
قیمت اصلی ۱۶۵ هزار تومان بود.۱۱۰ هزار تومانقیمت فعلی ۱۱۰ هزار تومان است.
قیمت اصلی ۱۶۵ هزار تومان بود.۱۱۰ هزار تومانقیمت فعلی ۱۱۰ هزار تومان است.
قیمت اصلی ۱۶۵ هزار تومان بود.۱۱۰ هزار تومانقیمت فعلی ۱۱۰ هزار تومان است.
قیمت اصلی ۱۶۵ هزار تومان بود.۱۱۰ هزار تومانقیمت فعلی ۱۱۰ هزار تومان است.
قیمت اصلی ۱۶۵ هزار تومان بود.۱۱۰ هزار تومانقیمت فعلی ۱۱۰ هزار تومان است.
قیمت اصلی ۱۶۵ هزار تومان بود.۱۱۰ هزار تومانقیمت فعلی ۱۱۰ هزار تومان است.
قیمت اصلی ۱۶۵ هزار تومان بود.۱۱۰ هزار تومانقیمت فعلی ۱۱۰ هزار تومان است.
قیمت اصلی ۱۶۵ هزار تومان بود.۱۱۰ هزار تومانقیمت فعلی ۱۱۰ هزار تومان است.
قیمت اصلی ۱۶۵ هزار تومان بود.۱۱۰ هزار تومانقیمت فعلی ۱۱۰ هزار تومان است.
قیمت اصلی ۱۶۵ هزار تومان بود.۱۱۰ هزار تومانقیمت فعلی ۱۱۰ هزار تومان است.
قیمت اصلی ۱۶۵ هزار تومان بود.۱۱۰ هزار تومانقیمت فعلی ۱۱۰ هزار تومان است.
قیمت اصلی ۲۲۷ هزار تومان بود.۱۵۰ هزار تومانقیمت فعلی ۱۵۰ هزار تومان است.
تیم فرامالی یار قادر است، ساز و کاری را فراهم سازد تا دارندگان بنگاه های اقتصادی بر روی یکی از کلیدی ترین بخش های کسب و کار خود (امور مالی و مالیاتی) نظارت و مدیریت دقیقی داشته باشند.
جهت دریافت راهنمایی و مشاوره رایگان در خصوص محصولات و خدمات طریق چت وبسایت نمایید.
